زبان و ادبیات ترکان خراسان

کنایه های ترکی که با کلمه گٶز(چشم) ساخته شده اند

گٶز– گٶزه ساتاشماق (کنایه ازهمدیگررادیدن و بهم رسیدن)

گٶزدن دوشمک ( کنایه از بی ارزش شدن و ازچشم افتادن)

گٶز گٶتورمه ک(چشم تنک داشتن)

گٶزوپیس اولماق(کنایه از بعد چشم بودن)

اٶلوم گٶزله قاش آراسیندا اولار(کنایه ازکوتاه بودن عمر و زمان اندک داشتن)

اٶزونو گٶزه سوخماق(کنایه ازخود نمایی کردن)

گٶزآلتی یئره باخماق(کنایه زیرچشمی نکاه کردن)

گٶزه گٶز وشمه مک (کنایه از ازچشم انداختن)

گٶزدن ایتمک ایسته مک (کنایه ازدرخواست ناپدیدشدن ازمعرض دیدکسی/ دورشدن ازجلوی چشم کسی )

بیرینین گٶزونو جئیران گٶزونه بنزتمک(کنایه از داشتن چشم های زیبا مثل چشمهای اهو)

گٶزلری خومارلاندیرماق (کنایه از به خواب رفتن)

گٶزلری دولدورماق(کنایه از لب برچیدن و آماده گریه شدن)

گٶزو آیاغی نین آلتینی گٶرمه مک (کنایه ازسربه هوا بودن به علت گرفتاری)

گٶز گٶره کی یالان دئمک (دروغ واضح و روشن گفتن)

گٶز گٶره کی یوخ اولماق (کنایه ازجلوی چشم بودن و ناگهان ناپدید شدن)

گٶزلرین ایچی گولوب (کنایه ازخوشحالی و مسروری)

بزینین گٶزونون ایشیغی اولماق(کنایه ازنورچشم هم بودن)

گٶزومون قاراسی /گیله سی/آغ- قاراسی(کنایه از گرامی داشت یا تنفر ازشخصی )

گٶزون گٶزدو،گٶرمه میش(کنایه ازشتردیدی نه دیدی)

گٶز شوراولماسی(آکنایه ازشور چشمی)

کور گٶزلوغوناگٶره، شورگٶزلوغادا وار(خداخرراشناخت که بهش شاخ نداد)

گٶزو یولدا قالماق(چشم براه ماندن)

گٶزو آسیلی قالماق(منتظر بودن)

گٶزو باغلی اولماق(کنایه ازبی خبری از احوال روزگار)

اٶز گٶزونده تیری گٶرمور،اٶزگه گٶزونده چٶپو گٶرور(کنایه از ندین عیب بزرگ خود، و کوچک دیدن عیب ک دیگران)

کور آللاهدان نه ایستر، ایکی گٶز، بیری ایری، بیری دوز( کنایه از کورازخدا چه می خواهد جز دو چشم بینا)

پشیک اٶلدوروب، گٶزقورخوتماق(کنایه ازجنگ زرگری و بطورساختگی دعوا راه انداختن)

گٶزیاشی کیمی(کنایه از زلال و شفافیت همجون اشک چشم)

گٶزقیجیرتماق(کنایه از درکمین نشتن)

گٶزلری آعلار/ییغلارقالماق(کنایه از همواره گریان بودن)

گٶزلری آیدین اولماق(کنایه از چشم هایش روشن)

گٶزون یامان گون گورمه مه سین (کنایه ازچشمت روزگاربد نبیند)

گٶزایله گٶروب اینانمامق(کنایه از باچشم خود دیدن و باورکردن)

اوزگٶزومونن گٶرسم اینانمارام(کنایه از باچشم خودم دیدن و باز هم باورم نکردن)

 باتلاغا باتانی گٶروب، گئچمک (کنایه از کسی را که درباتلاق ماده دیدن و بی توجه ازکنارآن عبورکردن)

گٶزوم سو ایشمیر(کنایه ازچشم آب نخوردن)

هر شئیدن گٶز اٶرتمک(کنایه از نادیده گرفتن چیزی)

ینگه گٶزون ایشیغی اولماز( کنایه ازچشم بزرگ روشنایی نداشتن)

جاودانین گٶزگوده گٶردوگونو، قوجانین چیی کرپیشده گٶرر(کنایه ازآنچه درآینه جوان بیند، پیردرخشت خام آن بیند)

گٶز گٶزو گٶرمه مک( کنایه ازشدت تاریکی است/چشم چشم را نمی بیند)

گٶزو ایاغی نین آلتین گٶرمور(کنایه ازکنیه از آدم بی توجه و سرسری است/چشمش زیر پایش را نمی بیند)

کاسیبین گٶزونون توخ اولماسی(کنایه از گردست ما تهی است ولی چشم ما پراست)

گیرمجنونون گٶزونه، باخ لیلی نین اوزونه(کنایه ازلیلی را به چشم مجنون باید دید)

توپلایان:مریم خدابخش

قایناق: ائل بیلیمی 44 – جی سایی مرداد 91