زبان و ادبیات ترکان خراسان

برخي از كلمات مربوط به آئينها و اعياد مردمي تركان

آئين : تٶره ((Törə

آداب : گٶره نك (Görənək)

جشن : شٶله نŞölən) )، توي Toy ))، دويونDüyün) )، سور ( (Sür

جمعه : يئيگون ((Yeygün

رسوم: گله نك (Gələnək)

شادماني : شنليك (Şənlik)

عيد : بايرام (Bayram) 

مراسم : تٶره ن (Törən )

مهماني : قوناقليق ( (  Qonaqlıq 

بٶيوك چلله : قيرخجا Qırxca ) ) چلله بزرگ: بٶيوك قيرخجا  (Böyük )  Qırxca )، (اول دی ماه تا دهم بهمن ماه)

چیلله كوچك : كيچيك قيرخجاKiçik Qırxca)  )، ٢٠روز اول چلله كوچك : بالا قيرخجا ( Bala Qırxca) ، ٢٠روز دوم چلله كوچك : بوز قيرخجا (  Boz  (یازده بهمن تا سی بهمن ) ( Qırxca

چهارشنبه سوري : اودگونو سورو Odgünü Sürü) . ) آخرين چهارشنبه كلمه “سور” كه به زبان فارسي نيز وارد و با كلمات “سورسات - سويورسات ” و “سويورقا - سيورغا ” و … همريشه است، كلمه اي تركي - مغولي به معني جشن است .

سيزده بدر : سئيران گونوSeyran Günü)  .) (١٣ فروردين).

شب چیلله : يلدا گئجه سي(Yəlda Gecəsi) . (اول دي). يلدا كلمه اي سرياني – سامي است منشا سرياني-آرامي  )از سوريه فعلي) دارد. برخي از عناصر اين سنت مانند هندوانه و خربزه خوردن در شب چئلله منشاء تركي داشته از سنت (( Hansıx تركان باستاني اويغور گرفته شده است.

عيد فطر (رمضان): اوروجلوق بايرامي    (Orucluq Bayramı) اسلامي 

عيد قربان: آداق بايرامي ( Adaq Bayramı ) عيدي اسلامي- عربي

نوروز: ارگه نه قون ( Ərgənə Qon ) (اول فروردين) (به تركي ارگه نهƏrgənə =) آريقينا Arınqa) ) به معني معدن و يا كوهپايه، قون (Qon) به معني محل سكونت است. در ميتولوژي ترك، ارگه نه قون موطن اوليه تركان جهان است .معادل ارگه نه قون در ميتولوژي مجاري “ اٶرئك هونÖrek Hun) ” ) به معني وطن باستاني است).