زبان و ادبیات ترکان خراسان

گرد آوری شده توسط گروه آغوشگدن قار تکلی

 1_باشه سالماق : (Basha salmagh): فهماندن

 2_باشم بلند اولدو : (Bashem baland oldo): سربلند شدم

 3_باش ورماق : (Bash vormagh): سرزدن

 4_باش كسی : (Bash kac): خیلی ظالم است

 5_باشه دیشماق : (Basha dishmagh): فهمیدن

 6_باشنه داشه وری كه دی : (Bashene dasha voray ke dey...): سرش را به سنگ بکوبی اعتراف میکند

 7_باش چخارماق : (Bash chokharmagh): سردراوردن از چیزی

 8_باشی توویبده : (Bashi tow yebde): دیوانه شده ای

 9_باش باشنده قویماق : (Bash bashenda ghoymagh): سر به سر کسی گذاشتن،اذیت کردن کسی

 10_بیر اینه ازیه بیر جوآلدوز خلقه : (Bir inna ezia,bir jovaldoz khalgha) : اول ایراد خودت را ببین بعد مردم

 11_بیر بیر دن چخ دق : (Bir birdan chekhdegh): عصبانی شدن

 12_بیر نفری قان بورنونن گلمده : (Bir nafari ghan bornonan galmadi) : کوچکترین آسیبی به کسی نرسید

13_بوقچی دولو اولسون تلخدنو حوردن السون) : (Boghchay dolo olson,talkhdano hordan olson): بقچه ات پر باشد فرقی نمی کند از حور پر باشد یا دانه تلخ

 14_برسنی ایپینن چاه گدمه : (Birseni epeynan chaha gedma): باطناب کسی داخل چاه نرو

 15_باشنن اندیچلن : (Bashennan And ichan) ：ادم مورد اعتمادیه

 16_باشینی آسته بلند اولبده : (Basheni asto baland olobdo): زن دوم گرفته

 17_بیربیره بوراخن : (Bir bira borakhan): آدم فضول دو بهم زن

 18_بیر آتمن یون نچه فطر بارده : (Bir atman yon necha fatere bardo) : معادل فارسی: یک من شیر چقدر کره دارد

 19_بیرسه اونه باته بیلمی : (Birse ona bata bilmi): کسی به اون حریف نیست

 20_باش دن اچماق : (Bashdan achmagh) :  کنایه از سرسری گرفتن کاری,سهل انگاری

21_بل باقلماق

(Belbaghlamagh)

آماده ی کاری شدن

22_بورنو یئلله

(Borno yelle):

فیس و افاده ای

23_ بی ایزو و خطر(خطیر)

(Be izo khater):

 بی چشم و رو

24_بورنونو توتی جانو چخی

(Bornono totay jano chekhi):

دماغشو بگیری جانش درمیاد

25_ب یا بی سمک

(Be samak):

بی عرضه

26_بیرباشی با مین سئودا

(Bir basho ba min soda):

یک سر و هزار سودا دارد

27_بو ال او اله نه دی پوخ یمه

( bo al o alena dey pokh yema):

منظور دست وپا چلفتی

28_برماق باشو_برماق باشی

(Bermagh basho)

(Bermagh bashi):

انگشت نما

29_بش برماق بربرلن اولماس

(Besh bermagh berberlan olmas):

پنج انگشت مثل هم نیستند

30_بله ایزق

(Bele izegh):

خیلی لاغر

31_باشه بلیه قالده

(Basho balia ghaldo):

دچار دردسر شد

32_باشنه دانشی

(Bashena danoshi):

هزیون میگه

33_باشدن آیاقه طلا توتی بیرزاد اولمس

(Bashdan ayagha tala totay birzad olmas):

سر تا پایش را هم طلا بگیری ارزشی ندارد

34_باشدن آیاقه بیرقرنه دگمی

(Bashdan ayagha bir gharana dagmi):

ادم بی ارزشی است

35_بقازینن گلسن.

(Boghazinan galsen):

حرامت باد_از گلویت پایین نرود

36_بیر الدن سس چخمس

(Bir aldan sas chekhmas)

 یک دست صدا نداره

37_بیردن ایکیه

(Birdan ikiya):

یک هو_ناگهانی

38_بولاردن فاطمیه تامان المس

(Bolardan fatmia taman olmas):

فایده ای ندارد

39_بیر النن ایکی قاربوز کیتره بیلمری

(Bir alnan,iki gharboz kitara bilmeray)

انتظار بیش از توان نباید داشت

40_باش یوگورتی

(Bash yogorti)

   سرکار میگذارد

41_باشدن گچبده

(Bashdan gachebde):

از حد گذشته

 42_بیر چرگ قویی مینگنه گیتری

(bir cherag ghoyi,mingene kitari):

اندکی کمک می کند و هزار برابرش را میگیرد

 43_بورنونو یوخاره توتوبدو

(Bornono yokhara totobdo):

کسی را تحویل نمی گیرد

44_بیریس باتمن اولی بیریس یاریم باتمن

(Biris batman oli biris yarim batman):

یکی از شما باید از حق خود بگذرد

45_بیر الی دالی  بیر الی اینگی توتی

(Bir ali dali bir ali engi toti):

معادل فارسی:با دست پیش میکشد با پا پس می زند

 46_بیر اغاجلوقدن بیلینی

(Bir aghajloghdan bileni)

：خیلی آشکار است

47_بیر اغاج یولدو

(Bir aghaj yoldo)

： بستگی به لحن طرف دارد میتواند هم کنایه از دوری راه باشد و هم نزدیکی راه

48_بولاماغ دلییه قالدو

(Bolamagh dalia ghaldo):

این اتفاق به سود آدم نااهل شد

49_باخ نننه ال قزنه

(Bakh nanane,Al ghezene):

50_باشی ساغ اولسون

(Bashi sagh olson):

سرت سلامت

51_باشو گتی نن اوینی

(Basho getiynan oyni):

رفتار سبک از او سر می زند

جلب خطر می کند

52_باشی اند اولسون

(Bashi And olson):

به جانت قسم

53_باشمو سندر نرخه سندرمه

(Bashomo sender,nerkhe senderma):

بازاریان هنگامی که یک نفر جنس را ارزان تر از نرخ بازار می فروشد به کار می برند

54_باشمو سندربده جیبمه قوز تکی

(Bashomo senderebde,jibema ghoz teki):

 55_باشمو قاشلیه بیلمرم

(Bashomo ghashlia bileram):

وقت ندارم

56_بالقوش(بایقوش) گز

(Belghosh gez):

چشم درشت همچون جغد

آدم چشم چران

57_بورنینن گلسن(قارقوش)

(Borninan galsen):

حرامت باد

58_بی کارلق دن کاروانسرا قیمت ادی

(Bekarleghdan karvansara ghemmat edi)

ادم علاف که از بیکاری قیمت چیز های گران را می پرسد

59_بل بله گز

(Balbale gez)

چشم گربه در تاریکی می درخشد یا اصطلاحا بل بل می کند.

از انجا که گربه حیوان مرموزی است اصطلاح بل بله گز برای انسان های مرموز بکار می رود

60_بورنی توتون ادی

(Borni toton edi):

حسرت میخوری

61_بیرقرنی استنده مین شر یاتبده

(Bir gharani estenda min shar yatobdo)

پول با زحمت زیاد بدست می آید

62_بی پولوقدن گج الی

(Bi polloghdan gej eli):

خیلی فقیر است.بی پول بی پول است

63_ب(بی)ایرگ

(Be irag)

 ترسو_بزدل

64_بوین اگری ساخلی

(Boyn agri sakhli)

خجالت زده است

65_باشه یتیشده

(Basha yetishde):

به مقصد رسید

66_بوقازنن گچرتبده

(Boghazonan gachertebde):

از خود کرده یا صاحب شده

منبع : اینجا