اسب تورکمن یا تورکمن آتی :

اسب ترکمن گونه‌ای از اسب با نژاد ترکمن خالص است که در منطقه ترکمن صحرا زیست کرده و پرورش می‌یابد. رنگ آنها بیشتر خاکستری رنگ است و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آنها بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسبها، تخت است، به عبارت دیگر شکم آنها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است.

سب ترکمن اسبی است دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است، از جمله : قد ۱۴۸ تا ۱۵۵ سانتیمتر، گوشهای بلند و متحرک، سینه فراخ و متناسب، کپل کم شیب با عرض خوب، مفاصل قوی، سم‌های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی. رنگ‌های تیره‌های اسب آخال تکه و یموت شامل: کهر، نیله (طوسی)، سمند، کرنگ، قره کهر، ابرش، سیاه، و سفید است. نژادهای شناخته شده اسب ترکمن در سه گروه : یموت، اسب آخال تکه، چناران (مخلوط از تلاقی اسب ترکمن و اسب عرب) دسته بندی شده‌اند. برخی نیز آمیخته تروبرد و ترکمن (دو خون) هستند.

اسب ترکمن اندامی کشیده، دُمی باریک، سر و گردن زیبا دارد. برای اسب‌های با نژاد ترکمن درسال‌های گذشته ذخیره‌های ژنتیک این اسب، تقاضای جهانی یافته است. اسب ترکمن در نزد ترکمن‌ها پیشینه‌ای طولانی در سنن و زندگی صحرانشینی وجنگ وگریزها درگذشته داشته است.

گفتنی است برنامه‌های اشتباه نیم قرن گذشته لطمه زیادی به ذخیره ژنتیکی اسب‌های ترکمن زده است و متاسفانه تعداد اسب‌های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته است.
امروزه خالص‌ترین اسب‌های ترکمن ایران را در منطقه راز و جرگلان از توابع استان خراسان شمالی می‌توان یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارا می‌باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به تولید اسب‌های ترکمن شده است. تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد توسط علاقه‌مندان در اصفهان، تهران، شیراز و همدان نیز نگهداری می‌شوند. شهرستان گنبدکاووس از مراکز مهم پرورش اسب ترکمن است.

منابع 

1- مجتبی قربانی. «رنگ و توارث آن در اسب». مجتمع آموزش عالی ابوریحان بیرونی - دانشگاه تهران، ۱۳۷۸ (بازنشر در فدراسیون سوارکاری). بایگانی‌شده از نسخهٔ اصلی در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲. بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲.

2- نغمه عقیلی. «سمند، زیباترین اسب ترکمن/یکه تازی اسب ترکمن در پهندشت گنبد». روزنامه ایران، ۴/۱۰/۸۶. بازبینی‌شده در ۲ اردیبهشت ۱۳۹۲.

3- معرفی اسب ترکمن در ایران، علی گلشن، تهران، پژواک کیوان، ۱۳۸۴

4- اسب، دکتر ابراهیم پور و دکتر رضایی نژاد، اصفهان، مرکز نشر دانشگاه صنعتی، ۱۳۸۴