پاخیل اوْغلان چٶرچٶکوسو

  

اۆچ دوْست – گۆللو، آنار، جۆمشود ائيواندا دینمزجه اوْتورموشدولار. نیيه دینمزجه اوْتورموشدولار؟ چۆنکی شکیل چکیردیلر. ائو، حيط، منظره شکلی. اولجه‌دن شرطلشمیشدیلر ده. باخاق گؤرک کیمین چکدیگی رسم داها قشنگ اوْلاجاق؟! گۆللو ایله آنار کارانداشلارینی گؤتوروب ایشه باشلادیلار. جۆمشود ایسه اوْنلاردان آرالی اوْتوروب چکمه‌يه باشلادی. اۇشاقلار شکیللرینی چکیب قۇرتاراندان سوْنرا اوْنو دیوارا ياپیشدیردیلار. جۆمشود اوْ بیریلری‌نین چکدیکلری رسملری لاغا قوْيدو:

ادامه نوشته

کیمدیر گۆجلو

کیمدیر گۆجلو:

بیری واردی، بیری يوْخدو، بیر چيیرتکه واردی. اوْ هله چوْخ بالاجا اوْلدوغوندان، چوْخ اۇزاغا اۇچا بیلمیر، تئز يوْرولوردو. بیر دفعه‌‌ اوْ اۇچدو، اۇچدو، تئز ده اوْرولدو. گؤلمچه‌نین اۆستونه دۆشموش بیر يارپاغا قوْندو کی، هم دینجلسین، هم ده سۇ ایچسین. بۇ واخت بیر قۇرباغا هوْپپانیب اوْنو تۇتدو. چيیرتکه هاي-کۆي سالدی:

 سسین ائندیر-دانلود

ادامه نوشته

قاری ننه‌نین ساری فره‌سی(2)

بیر گئجه قاری یوخوسوندا گؤروٍرکی، هؤروٍمجک اونا دئییر:

-  آی قوجا آرواد هئچ بیلیرسن فره سنین وار-یوخونو نئجه داغیدیر؟

قاری دئدی:

-  سفئه‌له‌مه. منیم او مئهربان ارکؤیوٍن فره هئچ واخت بو ایشی گؤرمز.

(شبي عنكبوت به خواب پيرزن آمد و بش گفت:

اي پيرزن بيچاره، هيچ مي داني جوجه ي پررو مال و ثروت ترا چطور حرام مي كند؟

 پيرزن گفت:

خفه شو! جوجه طلايي من اينقدر ناز و مهربان است كه هرگز چنين كاري نمي كند. )

ادامه نوشته

قاری ننه‌نین ساری فره‌سی(1)

قاری ننه‌نین ساری فره‌سی

نویسنده :  صمد بهرنگی

چئویرن : ع.آغ گوٍنئیلی

کئچن زامانلاردا بیر قاری ننه واریدی. دوٍنیادا، اونون وار-یوخدان ساری بیر فره‌سی واریدی. قاری ننه اؤزوٍ روٍشوٍل دوٍزه‌لدیب، حامام‌لاردا ساتاردی. ساری فره‌سی‌ده اونون خیردا حیه‌طینده هؤروٍمجک‌لری و جوٍربه‌جوٍر قاریشقالاری دوشوٍروٍب، یئییردی.

(پير زني بود كه در دار دنيا كسي را نداشت غير از جوجه ي طلايي اش. اين جوجه را هم يك شب توي خواب پيدا كرده بود. پيرزن روشور درست مي كرد و مي برد سر حمام ها مي فروخت. جوجه طلايي هم در آلونك پيرزن و توي حياط كوچكش دنبال مورچه ها و عنكبوت ها مي گشت. )

ادامه نوشته

دیل اوره گین آچاری

(شکیل : محمد خسروی جنابلاری دان )

قوش یوخولو جئیران بالاسینی یاتاغینا قویدوقدا، آغیشگه یه (پَنجَره یه) ساری گئدیب چؤل و دیشاری یا باخارکن، گؤز ایشله دیکجه گؤیه ایشله یَن دام داش لار گؤردو. بیر داها دا گؤی اوزه رینی آختاردی (گزدی) و بو آختاریش دا توتقون لوق گؤرسه ده تکجه بیر قوش دا گؤره نمه دی. قوشلاری دوشوندو و باغ باغاتی و دیلیندن دوشمه ین سئویملی نغمه لری اوخودوقجا قوشلارین دا دیله گلمه سینی. چمن لری گزه رک عطیرلی گول لرین درمه سینی خاطیرلادی و هر قوشون اؤزونه عایید شیرین – شیرین چه چَهینی. هم ده هر قوشون آزادلیق لا اؤز نغمه سی نن جوشماسینی. آمما ندنسه اینسانلار چوخ یئرده، دیل آچیب دیله گلمه دن، دیللری باغلی و قلم لری سینیق اولورو مکتب سیز کیتاب یاشاماغا مجبور قالیرلار. یاد دیل لرده یازیب پوزماق اونلارین تکجه شانسی اولاراق اوزگون لوک ده کؤنوللرینی اوزور. نییه کی دیل اوره گین آچاری اولسادا، هر دیل له هر قیفیلی آچماق اولماز. دیل اَت دن دیر و هایانا دؤنده رسن دؤنر آمما آدام کی فقط اَت دئییل، سوموک دئییل، بلکه هم روح دور هم دویغو و هم ده لاپ چوخ، سئوگی ایله عاطیفه .

یئمه‌لی فه له

حسین واحدی:

مشه قولو سحر چاغی ساعات 6:45 دقیقه‌ده اوغلو سولئیمانی یوخودان اویادیب دئدی:

 ـ‌ بالا بسدی آخی به! گون چیخدی سن اویانمادین! اده مه‌یه دئمه‌میشدیم تئزدن دور گئت فهله‌مئیدانیندان بیرینی گتیر بو حیه‌طین دووارین اوجالداق!

ادامه نوشته

ایش اینسانین لاب یاخشی تفریحی

ایش اینسانین لاب یاخشی تفریحی

اینسانلارین ائحتیاجلارین بیر باخیمدان ایکی یئره بؤلمک اولار. البته بو مجازی بیر بؤلمه دیر و واقعیتده بونلار بیر بیریندن آیری دئییرلر. بو ائحتیاج لارین بیری جیسمانی و بیری روحانی ائحتیاجلاردیر. جیسمانی ائحتیاجلار یئمک، ایچمک و ... کیمی یوللارینان ایرضا اولوب رفع اولار کی بو ائحتیاجلارین رفع اولماقلاری اینسانین جیسمین سالیم ساخلار و اونون یاشاماغینا ایمکان وئرر.

ادامه نوشته

یوزایللر گئچر، مؤولانا‌نین ائتگیسی گئچمز

مؤولانا-نین خاطیره‌لریندن بیر چلنگ سیزین اوچون؛

بیرگون مؤولانا بازاردا گئدیرکن بیر کشیش اونو گؤروب تئز آیاغا قالخیر، سونرا دا یاری‌یا قدر اییلیر و حؤرمتله سلام وئریر. بونو گؤرن مؤولانا ایسه، کشیش‌دن داها چوخ اییلیه‌‌رک اونون سلامینی جوابلاییر. بو دوروما اعتیراض ائدن بیر مسلمان:

- بیر کشیشه بو قدر اییلمک اولارمی؟- دئیینجه، بو جوابی آلیر:

- تواضع‌ده ده کشیشی گئچمه‌میز گره‌کیر!

ادامه نوشته

تورکی فلکلوردان بیر بالاجا ناغیل

تورکی فلکلوردان بیر بالاجا ناغیل

منیم شانسیم یاتیب گئدیرم اونی آختاریب تاپام :

بیر گون بیر نفر چوخ کاسیب (فقیر) ائیدی. او ائوز اوزینه دئدی منیم شانسیم یاتیب . اگر یاتماسایدی من بو گونه قالمازدیم سونرا بوخجا سین باغلییب یولا دوشدی کی گئدسین شانسین آختاریب تاپسین.

ادامه نوشته

اسطوره آنته

اسطوره آنته

در اساطير آمده است كه " آنته " فرزند آسمان و هم چنين خداي زمين بود و در ليبي مي زيست. مسافريني كه از آن ديار مي گذشتند، مجبور بودند كه با او كشتي بگيرند، اما همه از "آنته" شكست خورده و توسط او كشته مي شدند و هيچ كس حريف او نمي شد.

وقتي "هركول" قهرمان بزرگ يوناني مي خواست از آنجا بگذرد، مي ترسيد از اينكه با " آنته " كشتي گرفته و از او شكست بخورد، به همين خاطر، به تحقيق و تفحص پرداخت تا بداند كه " آنته "نيروي خود را از كجا مي گيرد؟

 "هركول " دريافت كه " آنته " فرزند زمين است و هر موقع پايش را بر زمين، (مادری ( خود مي گذارد نيرو و قدرت جديدي كسب مي كند. به همين خاطر، وقتي هركول با او كشتي گرفت، او را از زمين بلند كرد و ديگر بر زمين نزد و همچنان " آنته " را در هوا نگه داشت. دوري " آنته " از زمين (مادری) خود باعث شد نيرويش تمام شود و در نتيجه هركول توانست در ميان زمين و آسمان به آساني او را خفه كند.

(یازان: محمود دالغا)

گونش ایله گونه‌باخان

ساری ساچلی گونش، گؤیه دیرماشمیش داغلارین آرخاسیندا، خوروزون بانلاماسینی گؤزله‌ییردی. آخشامدان، بوغدا تارلاسیندا اولان یالنیز گونه‌باخان ایسه قارا دنه‌لرینی گونشین باتان یئرینه توتوب، گونشی گؤرمك اومیدی ایله یوخلامیشدی.

بیر آزدان، خوروز، سسی‌نی باشینا آتدی. كند ائولرینین چیراق‌لاری بیر-بیر ایشیقلاندی. گونش گؤزله‌دییی آنی گؤرونجه دوغماغا باشلادی. گونه‌باخان، سئوینجك اولوب، اویاندی. سئودییی گونشی بیرداها گؤره بیله‌جه‌یینه چیچه‌یی چارتلادی...

آرتیق، گونش گؤی اوزونده، هر یانی باخیشی آلتینا آلمیشدی. گونه‌باخان، گونش بونون اوچون گلیب‌دیر دئیه، اوزون اوندان چئویرمیردی. او، اوچوب گونشین یانینا گئتمك آرزوسوندایدی.

یاواش-یاواش آخشام گلیب چاتیردی. گونش یئره سردییی ساچلارینی داراییب، هؤرمه‌یه باشلامیشدی. گونه‌باخان ایسه گونشین گئتمه‌سیندن اوزولوردو. او، بیلیردی بیرآزدان گونش باتی‌داكی اوجا داغین آرخاسینا گئدیب یوخ اولاجاق‌دیر...

گونش، گئتدی! آنجاق هئچ بیلمه‌دی گونه‌باخان‌نین آدیدا اونون آدیندان آلینیب‌دیر. او هئچ بیلمه‌دی، گونه‌باخان بوتون یاشاییشیندا اونون سئوگی‌سی ایله یاشادی! 

یازان: حسین واحدی

بیر جالیب حکایه

چوخ جالیب حکایت دیر کی:

یاد دان چیخانلار

یاد دان چیخاردانلاری

هچ واخ یاد دان

چیخادمازلار

{اونودولموشلار
اونودانلاری
اونودمازلار.}

(حکایت جالبیست که :

فراموش شدگان

فراموش کنندگان را

هیچ گاه فراموش نمی کنند.)

کندلی قوجا ناغیلی

بیر کندلی قوجا واریمیش کی دونیادا بیر اوغلو و بیر آتی واریدی.

قوجانین آتی بیرگون اولکوب قاچیر. قونشولاری دئییلله ر: شناسین یوخدو کی آتین قاچدی.

قوجا دئییر: هارادان بولورسوز منیم شانسیم وار یا یوخ؟

ادامه نوشته

حکایت شیوه ی راه رفتن ما انسانها

مرد هندو در حال حمل مادر 88 ساله اش در ظرف گل.

ما انسان ها به شیوه ی هندیان با زنبیل بردوش بر سطح زمین راه می رویم. با یک سبد در جلو و یک سبد در پشت. در سبد جلو , صفات نیک خود را می گذاریم. در سبد پشتی, عیب های خود را نگه می داریم. به همین دلیل در طول روزهای زندگی خود, چشمان خود را بر صفات نیک خود می دوزیم و فشارها را در سینه مان حبس می کنیم. در همین زمان بیرحمانه, در پشت سر همسفرمان که پیش روی ما حرکت می کند, تمامی عیوب او را می بینیم. بدین گونه است که در باره ی خود بهتر از او داوری می کنیم, بی آنکه بدانیم کسی که پشت سر ما راه می رود به ما با همین شیوه می اندیشد.

حکایت خلاف وعده

پادشاهی در یک شب سرد و زمستانی از قصر خارج شد. هنگام برگشت سرباز پیری را دید که با لباس اندک نگهبانی می داد. از او پرسید ایا سردت نیست؟

نگهبان پیر جواب داد: چرا ای پادشاه. اما لباس گرم ندارم و مجبورم تحمل کنم.

پادشاه گفت: من الان به درون قصر میروم و یکی از لباسهای گرمم را می گویم برایت بیاورند. پادشاه داخل قصر شد و به محض ورود به قصر وعده اش را فراموش کرد.

صبح روز بعد جسد پیرمرد نگهبان را در حوالی قصر پیدا کردند در حالی که با خط ناخوانا نوشته بود:ای پادشاه من هر شب با همین لباس کم سرما را تحمل می کردم، اما وعده لباس گرم تو مرا از پای در اورد.

ادامه نوشته

قارا آت، داستان فولکلور آذربایجان

 

اشاره : دکتر حسین محمدزاده صدیق در دوره‌‌ی جوانی به گردآوری فولکلور ترکی آذربایجان پرداخت و چند کتاب در این زمینه انتشار دادند که از آن جمله می‌توان کتاب‌های زیر را برشمرد:

1- قصه‌های روباه. 2- قصه‌های کچل. 3- چیل مایدان. 4- قارا آت. 5- دوقلوهای ترک. و . . .

«قارا آت» يكي از قصه‌هاي مربوط به اسب است كه استاد آن را در سال 1344 در روستاي مهرام شنيده و ضبط كرده‌ است، سپس ترجمه‌ي فارسي آن را با زباني ساده و خودماني در مجله‌ي خوشه در سال 1346 انتشار داده‌اند. قارا آت، نام اسبي است كه قهرمان داستان را در پيروزي ياري مي‌كند. استاد در استنتاج از اين داستان مقاله‌اي عالمانه در سال 1346 با عنوان «اسب در افسانه‌هاي آذربايجان» نوشته‌اند. ما نيز متن اين داستان را عيناً در زير مي‌آوريم:

ادامه نوشته

قاضي و خوروز

قاضي و خوروز

قديم زامان‌لاردا، قاضي‌نين حیطينده بير خوروز واریدی. بير گون حیطده ائشه‌لنرکن، خوروز بير (قارا پول) تاپیر. خوروز پولو ديمديیينده گوتوروب حیطين اورتاسینا قویور و بانلاماغا باشلاییر: " قوقولوقو بير دنه پول تاپمیشام! "قاضي آدام‌لارینی گونده‌ردي، پولو خوروزدان آلدیلار.

ادامه نوشته

پیسلیک قارشیسیندا یاخشیلیق

حضرت علی‌دن (ع) روایت اولونان حدیثده بئله بویورولور:

“سیزی ایسته‌مه‌ینلره و سیزینله عداوت ائدنلره قارشی یاخشیلیق ائتمگینیز اونلارا قارشی پیسلیک ائتمگینیزدن داها تأثیرلیدیر و اونلارین اصلاح اولونماسینا سبب اولار.”  - غرر الحکم، 3637- جی حدیث

پیسلیک ائدن انسانین قارشیلیغیندا یاخشیلیق ائتمک بو معنادا دئییل کی سیزه داها آغیر ضربه وورماسی اوچون اونا کؤمک ائده‌سیز بلکه بو آنلامدادیر کی اونو بیر الله قولو کیمی، بیر انسان کیمی سئوه‌سیز و سعادتی اوچون الیزدن گلنی ائده‌سیز. عیناً بیر آتا-آنانین بالایا ائله‌‌دیگی کیمی. اولاد نه قدر والدینه پیسلیک ائله‌سه ده آتا-آنا اونون تنبیهی اوچون هر نه ائتسه‌لر ده هئچ وقت اونون بدبختلیگین ایسته‌مزلر.

میرزه عبدالصمد ملکی

شاخص اقتصادی از دیدگاه شاه عباس!

مي گويند:
   شاه عباس از وزير خود پرسيد: "امسال اوضاع اقتصادي كشور چگونه است؟"

    وزير گفت: "الحمدالله به گونه اي است كه تمام پينه دوزان توانستند به زيارت كعبه روند!"

    شاه عباس گفت: "نادان! اگر اوضاع مالي مردم خوب بود مي بايست كفاشان به مكه مي رفتند نه پينه‌دوزان، چون مردم نمي توانند كفش بخرند ناچار به تعميرش مي پردازند، بررسي كن و علت آن را پيدا نما تا كار را اصلاح كنيم.

تحليل حكايت :

 1-يك شاخص مناسب مي تواند در عين سادگي بيانگر وضعيت كل سازمان باشد.

 2- در تحليل شاخص بايد جنبه هاي مختلف را بررسي نمود. گاهي بهبود ناگهاني يك شاخص بيانگر رشدهاي سرطاني و ناموزون سيستم است .

یالقیز قوجا

بیرتانری

 آمریکادا بیر ته ک قوجا یاشاییرمیش. او ایسته ییردی یئرین جوت سوره و یئرآلما اه که ته کینه چوخ  چه تینییدی. ته کجه بیر اوغلو  واریدی اودا دوستقدا محبوسیدی. قوجا اوغلونا بیر نامه یازیب و حالیننان اونا خبر وئردی:

اوغلوم ناراحاتام بو ایل یئرآلما اه که بیلمه یه جه یه م. من ایسته میره م  بو یئری اه لده ن وئره م؛ سنین آنان یئرآلمالارین گوتوروشون و بیچینینی  سئوه ردی. من تارلادا. ایشله مه یه قوجایام. سن بوردا اولسایدین منیم ایشله ریم یوللاناردی. من بولوره م سن بوردا اولسایدین تارلانی سوره ردین.  سنی سئوه ن آتان.

ادامه نوشته

یارادیلیشین ناغیلی (داستان آفریش)

یارادیلیشین ناغیلی (داستان آفریش)

در زماني كه هيچ چيز وجود نداشت،"گوگ تانري" Gög Tanri" (خداي آسمانها) و اقيانوس بيكران وجود داشت. غير از گؤگ تانري ، هيچ بيننده اي وجود نداشت و غير ازاين آب منظره اي نبود. گوگ تانري از اين بيكرانيآب دلتنگ شد. دراين هنگام دريا به موج درآمد و الهه اي به نام " آق آنا "ظاهر شد و گفت:بيافرين. اين را گفت و درآب فرو رفت. پس گوگ تانري موجودي مانند خود آفريد و آنرا مرد ناميد.

ادامه نوشته

بهترین معلم دوران تحصیل

روز معلم بر معلمانی که در کنار تدریس رشته خود زبان مادری را نیز تدریس میکنند تبریک عرض می کنیم.

در روز اول سال تحصیلى، خانم تامپسون معلّم کلاس پنجم دبستان وارد کلاس شد و پس از صحبت هاى اولیه، مطابق معمول به دانش آموزان گفت که همه آن ها را به یک اندازه دوست دارد و فرقى بین آنها قائل نیست. البته او دروغ می گفت و چنین چیزى امکان نداشت.

ادامه نوشته

داستان درویش و سه دزد

شاه عباس شبها لباس درویشی می پوشید و در گوشه و کنار شهر به گردش می پرداخت. مقصود او از این گردش ها بیشتر رسیدن به وضع فقیران و بینوایان، و دیگر منظورش حراست شهر و جلوگیری از فساد و دزدی بود. از این گردش با لباس مبدل و ناشناس استفاده های زیاد می کرد.

ادامه نوشته

خواستن

پادشاهی دو شاهین کوچک به عنوان هدیه دریافت کرد. آنها را به مربی پرندگان دربار سپردتابرای استفاده در مراسم شکار تربیت کند.

ادامه نوشته

داستان اصلی و كرم

اشاره : داستان اصلی و كرم از افسانه هایی است كه ریشه در سر زمین آذربایجان دارد و در ایل قشقایی و در بین ترکهای خراسان نیز به طور ناقص به صورت شفاهی و عامیانه نقل شده است. اما چون متون مكتوبی دراین رابطه نبوده این داستان بصورت ناقص و بیشتر به صورت نظم بیان می شده است.

ادامه نوشته

"صبیرداش قولچاغی"(عروسک هم صبر و هم راز )

حسن-م.جعفرزاده

"صبیرداش قولچاغی"(عروسک هم صبر و هم راز ) کاراکتر عروسکی قصص عامیانه آذربایجان یا سنگ صبور فارسی

 «صبیرلی قولچاق” یا «صبیرداش قولچاق” (عروسک صبور) , مثل عروسک در قصه ­های «اولدوز و کلاغ­ها” و «اولدوز و عروسک سخن ­گو”است که نویسنده ­اش صمد از این کاراکتر قصص آذربایجان به نحو ماهرانه­ای بهره برده است. کاراکترعروسک صبور در قصه­ ی «عروسک صبور” از قصص عامیانه­ ی آذربایجان  نیز دیده می ­شود که صمد با اسم «عروسک سنگ صبور” ثبت کرده است و متاسفانه صمد هم به آن اشتباه دچار شده است!

ادامه نوشته

عروسک سنگ صبور (داستان محلی )

صبیر داش قولچاغی ( عروسک همراز و هم صبر )

( داستان محلی عروسک سنگ صبور)

بئیری باردو بئیری یوخودو خودایدان باشقا هیچ کس یوخودو بئیر وزیر باردو که مونین بئیر قیئزی باردو (دختری داشت) کی بوقئیز تامام قئیزلاردان سری دیر

ادامه نوشته

افسانه ای در مورد قالی ترکمن

هيچ كس نمي داند كه اين حقيقت است يا خيال پردازي ، واقعيت است يا قصه...؟ حال گوش كنيم و بعداً ببينيم.

بين مردم تركمن افسانه اي هست در باره اينكه زني سالخورده، قبيله خود را از هلاكت نجات داده است. در نزديكي شهر مرو، در منطقه اي صحرايي، طايفه اي كوچك با چهارصد خانوار زندگي مي كرده اند. روزي از روزها اين شايعه در همه جا پيچيد كه لشكر بزرگ خليفه سوم از طريق اين روستا به سوي مرو در حركت است و مردم اين روستا اولين مانع بر سر راه آنهاست. مردهاي اين طايفه با ريش سفيدان قبيله به مشورت نشستند كه: چه بايد كرد؟

ادامه نوشته

بایراملیق

بیرکیشی بیر دستگاه ماشین قارداشین دان بایراملیق آلودی. بایرام گئجه سی اداره سینن ائشیگئ دن چیخاندا بیر چاغا(اوشاق) اوغلان گؤردو کی اونون ماشین نین دوره سین ده دولانیب و اونا تعجب ده باخیر.

ادامه نوشته

داستان-برف‌هاي عيد، كي آب مي‌شوند؟

داستان : برف‌هاي عيد، كي آب مي‌شوند؟

نوشته ی : عظیم  سرودلیر

          پير مرد، از شيب تند كوه جنوب روستاي خليفه كندي،خودرا به سختي بالا مي‌كشيد و گام‌هايش همانند حركت انگشت‌هاي عاشق دلسوخته، روي كليدهاي آكاردئون، با قلوه‌سنگ‌هاي ريز و درشت، موسيقي غم‌انگيزي‌را مي نواخت كه همه‌ي مردم روستارا، در روزهاي پيش از عيد نوروز، در هاله‌اي از غم و اندوه فرو مي برد. در روستا رسم بر اين بود كه در آخرين شب جمعه‌ي هرسال مردم، مخصوصاً مردها و زن‌ها، دستجمعي به ديدار مزار درگذشتگان مي رفتند و با خواندن فاتحه بر سر مزار آن‌ها، روحشان‌را شاد مي كردند. بعد، همه‌ي خانواده‌ها حلوا مي پختند و مي‌آرودند و در ميدان وسط روستا در سيني بزرگي روي هم ريخته و دوباره تقسيم مي‌كردند و مي بردند و در سر شام، خورده و براي شادي روح اموات صاحب حلوا دعا مي‌كردند.

ادامه نوشته